آشنایی با انواع روش های تولید نرم افزار سفارشی مشتری

توسعه ی نرم افزارهای سفارشی برای بسیاری از سازمان ها به یک نیاز مبرم تبدیل شده است. پیش از این، توسعه ی این گونه نرم افزار ها رونق فعلی را نداشت اما امروزه، با ورود روزافزون فناوری های مختلف به زندگی، این امر به بخشی اساسی از راهبرد کلی یک سازمان تبدیل شده است.

توسعه ی نرم افزار سفارشی نمی تواند در یک شب اتفاق بیافتد و باید بر طبق استراتژی، اهداف، بودجه و بازه ی زمانی که برای اجرای پروژه نیاز است، برنامه ریزی شود؛ پس از بررسی دقیق و در نظر گرفتن موارد ذکر شده، یک روش یا متدلوژی توسعه انتخاب خواهد شد که تصمیم گیری در مورد روش توسعه وابسته به تک تک جنبه های مختلف پروژه است. هر روشی مزایا و معایب خاص خود را دارد اما بر اساس ماهیت پروژه، روشی که می تواند مناسب عمل کند باید انتخاب شود.

مهم است که هر روش بطور دقیق مطالعه شده و سپس تصمیمی در خصوص بهترین روش ممکنه اتخاذ شود. این نوشتار ده مورد از مهم ترین روش های توسعه ی نرم افزار های سفارشی را بررسی کرده و به تفصیل به توضیح هر یک خواهد پرداخت و در نهایت روشی مدرن برای توسعه ی نرم افزار ارائه خواهد داد.

توسعه ی نرم افزار سفارشی به روش بیگ بنگ Big Bang Methodology

روش توسعه ی بیگ بنگ برای آن دسته از پروژه های ساده که مشتری از نحوه شکل گیری پروژه و نیازمندی ها آگاهی ندارد و هیچ پروتکل رسمی و مشخص وجود نداشته و پیچیدگی آنچنانی ندارد، استفاده می شود. همچنین با توجه به پیچیده نبودن مدل، نیازی به برنامه ریزی پیش از موعد نبوده و جنبه های مختلف پروژه با توجه به نیاز به منابع اندک قابل کنترل خواهد بود. از طرفی این مدل هنگامی که پیچیدگی پروژه زیاد باشد می تواند مخاطره آفرین باشد.

توسعه ی نرم افزار سفارشی به روش نمونه اولیه Prototype Methodology

توسعه ی نرم افزار شامل فرآیندهای مختلفی است که نیاز به ارزیابی مرحله به مرحله دارد و در صورت ایجاد یک طرح یا نمونه اولیه، نیازهای توسعه نرم افزار سفارشی بیشتر و عمیق تر درک خواهد شد. در این مدل ، توسعه دهندگان نمونه اولیه ای را برای نمایش موثرتر به مشتری ارائه می دهند و بر اساس بازخورد مشتری، تغییراتی در نمونه ی اولیه ایجاد می شود. از مهم-ترین مزایای این روش می توان کاهش خرابی ها و مستند سازی قوی تر را نام برد؛ اما از طرفی، استفاده از این مدل، ممکن است بر بودجه و هزینه ی پروژه بیفزاید.

همچنین با توجه به اینکه نرم افزار قبل از انتشار، برای مشتری و کاربر آن قابل لمس و درک کامل نیست، لذا این روش اثر بخشی بیشتری در حوزه ارتباط برقرار نمودن با آنها داشته و ریسک پذیریش را کمتر خواهد نمود.

توسعه ی نرم افزار سفارشی به روش آبشاریWaterfall Methodology

این روش از قدیمی ترین روش های توسعه ی نرم افزار است و نشان دهنده ی رویکرد کلاسیک چرخه تولید نرم افزار است. این مدل یک الگوی تعیین شده دارد و یک روند مشخص را دنبال می کند و هیچ مرحله ای قبل از اتمام مرحله ی قبلی قابل انجام و ارائه نخواهد بود؛

روش آبشاری از یک جریان پی در پی پیروی می کند و به پیشرفت منظم توسعه ی نرم افزار سفارشی بدون همپوشانی مراحل، کمک می کند.

این روش برای پروژه هایی با هر شکل و اندازه مناسب است و جریان پی در پی تضمین می کند که پروژه دارای یک جریان عملکردی بوده و همچنین پیگیری آن آسان تر است. با استفاده از این روش می توان در وقت به مقدار قابل توجهی صرفه جویی کرد زیرا همه چیز به دقت برنامه ریزی شده است اما اگر موردی غیر قابل پیش بینی وجود داشته باشد که در مرحله ای از پروژه قابل تشخیص نباشد، ممکن است کل پروژه خراب شود و پروژه با شکست مواجه گردد.

توسعه ی نرم افزار سفارشی به روش چابک  Agile Software Development Methodology

روش توسعه ی نرم افزار چابک  agile یکی از مشهورترین روشهای استفاده شده توسط شرکتهای توسعه دهنده نرم افزار و توسعه-دهندگان با توجه به تغییر مداوم در فناوری ها و نیازمندیهای مشتری می باشد.

این روش امکان اعمال تغییرات مداوم در زمان توسعه ی نرم افزار سفارشی را فراهم می کند، انعطاف پذیر بوده و به دلیل تقسیم شدن توسعه ی نرم افزار سفارشی به قسمت های کوچکی به نام تکرار، به کاهش مخاطرات کمک می کند.

هر توالی ممکن است طی روشهای منحصر به فردی تهیه شده که وابسته به مقادیر بیان شده در مدل چابک است. دقت بالا و گرفتن سریعتر بازخورد بزرگترین مزیتی است که این روش ارائه خواهد داد.

از آنجا که مراحل توسعه به مراحل کوچک تقسیم می شود، از خطاهای با هزینه ی بالا نیز جلوگیری می شود. همچنین داشتن سامانه  ای شفاف ، به مشتریان کمک می کند تا در مورد پیشرفت و روند پروژه اطلاعات لازم را کسب نمایند.

این روش برای پروژه هایی با بازه ی زمانی محدود مناسب نیست و نیاز به ظرافت و تجربه ی متخصصان ماهر که نسبت به این روش از تجربه ی بالایی برخوردار هستند، دارد.

توسعه ی نرم افزار سفارشی به روش اسکرام

این روش هم همانند توسعه مدل چابک پروژه را به ماژول های کوچک تر تقسیم می کند که هر ماژول با یک راهبرد منحصر به فرد پیش می رود. در این روش، تغییرات سریع مورد نیاز پروژه در نظر گرفته شده و جلسات منظم برگزار می شود تا اطمینان حاصل شود که تغییرات در زمان مشخص انجام می شود.

گروهی که درگیر توسعه ی نرم افزار سفارشی هستند وظیفه ی تصمیم گیری را بر عهده دارند. از آنجا که چرخه ی بازخورد سریع است و تغییر را در مراحل مختلف در نظر می گیرد، پروژه می تواند مطابق روش مورد نظر پیشرفت کرده و در نهایت ریسک توسعه به حداقل برسد.

 

توسعه ی نرم افزار سفارشی به روش اقدام سریع Rapid Action Development Methodology

همان طور که از نام این روش مشخص است، هدف این روش تکمیل پروژه با سریع ترین سرعت ممکن است. این مدل شامل ترکیبی از نمونه های اولیه و چابک برای ایجاد تکرارها و طرح های سریع تر بوده تا پروژه ها سریع تر توسعه یابند.

تست مرحله ای، حل خطاها را تضمین می کند و با سرعت تزریق شده در توسعه ی پروژه ، می توان از اتمام به موقع پروژه  اطمینان حاصل کرد.

روش توسعه ی مدل براساس سامانه های پویا

این مدل در یک چارچوب زمانی مشخص و همچنین بودجه ی ثابت و تعامل مداوم با کاربر عمل کرده و با عنایت به وجود تعامل با کاربر و دریافت بازخورد مداوم منجر به عملکرد حداکثری خواهد شد.

این مدل از روش توسعه ی نرم افزار چابک نیز استفاده می کند و پروژه را به مجموعه ای از تکرار ها تقسیم می کند؛ سپس هر قسمت با مجموعه ای منحصر به فرد از روش ها و رویکردها به جلو برده می شود. همچنین به دلیل تعامل مداوم کاربر می توان ادعا کرد که براساس روش توسعه با اقدام سریع نیز پیروی می کند.

در این مدل، پروژه به صورت قسمت های مختلف در مراحل منظم تحویل داده شده و می توان با بودجه محدود و در چارچوب زمانی مشخص، پروژه را به موقع و با هزینه ی مناسب تحویل داد. این روش گران قیمت بوده و از این رو بهترین روش برای پروژه های طولانی که بازه ی زمانی آن ها بیشتر است، خواهد بود.

 

توسعه ی نرم افزار سفارشی به روش برنامه مشترک

این روش برای توسعه ی نرم افزارهای سفارشی، زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که تعامل مداوم بین اعضای گروه مورد نیاز باشد. در این روش، برای درکِ بیشتر جنبه های مختلف پروژه کارگاه های آموزشی زیادی برگزار می شود و همه ذینفعان در این کارگاه ها شرکت کرده و خطاهای شناخت نیازها و طراحی را در مراحل اولیه  توسعه ی نرم افزار سفارشی از بین می برند؛ برای اتخاذ این روش حضور یک هیئت متخصص ضروری می باشد.

توسعه ی نرم افزار سفارشی به روش مدل مارپیچی

در این مدل توسعه ی نرم افزارهای سفارشی با جنبه های کوچکتر پروژه شروع می شود و سپس به بخش های بزرگتر منتقل می شود تا خطاها در هر مرحله از بین بروند. پروژه در این مدل، از یک مرحله به صورت مارپیچ به مرحله ی دیگر منتقل شده و مخاطرات از بین رفته و بازخورد تزریق می کند. از آنجا که همه چیز ساختار یافته است ، توسعه منظم و خطی می باشد، اما ممکن است زمان و بودجه ی موردنیاز بیش از حد باشد زیرا تنها پروژه های پیچیده با این مدل قابل اجرا هستند.

توسعه ی نرم افزار سفارشی به روش ویژگی محور

در این مدل، براساس بازخورد کاربر، ماژول ها یا ویژگی ها به سامانه اضافه می شوند و کل پروژه، از طراحی تا پیاده سازی همه مبتنی بر ویژگیهای موجود در نرم افزار می باشد. به منظور افزایش بهره وری و کارایی، این روش شامل استفاده از تکرار است که در مواجهه با پیچیدگی های متعدد موثر عمل می کند.

از این روش می توان در پروژه های با ابعاد بالا استفاده کرد و از آنجا که رویه ی عملیاتی از قبل تعریف شده است، توسعه بسیار ساده خواهد بود.

توسعه ی نرم افزار در بستر مدیریت فرآیند های کسب و کار

توسعه دهندگان نرم افزار زمانی که با نیاز به یک نرم افزار تجاری جدید روبرو می شوند، تلاش می کنند با حداقل زحمت و هزینه نرم افزارهای کاربردی و با کیفیت که ارزش افزوده به همراه خواهند داشت ایجاد کنند.

به طور سنتی، راه پاسخگویی به نیازهای منحصر به فرد کسب و کار برای حفظ مزیت رقابتی، ساختن برنامه از ابتدا می باشد؛ اما گزینه ی دیگری وجود دارد که شایسته ی بررسی دقیق تر است: توسعه ی نرم افزار مبتنی بر فرآیند در بستر مدیریت فرآیند های کسب و کار.

اهمیت این روش زمانی مشخص می شود که یک سازمان نیاز به سفارشی سازی دارد اما نمی خواهد مسیر توسعه ی سفارشی را از ابتدا بپیماید. با پایبندی به مدیریت فرآیند های کسب و کار، برنامه های توسعه یافته در این چارچوب می توانند سطح مورد نیاز برای سفارشی سازی را با کارآیی بیشتری فراهم کنند، زیرا که این سامانه ها به اندازه ی کافی انعطاف پذیر بوده و می توانند برنامه های تجاری متناسب با نیازهای خاص مشتری را ارائه دهند.

یک وجه بسیار مهم از برنامه های سفارشی فراتر از هزینه، نحوه ی برخورد این نرم افزار با تغییرات است. به طور مثال یک نرم افزار کاربردی که برای بخش منابع انسانی یا خط تولید توسعه داده شده است را در نظر بگیرید؛ زمانی که بخش منابع انسانی نیازمند افزودن ترکیبی کاملا متفاوت از کارمندان و جمع آوری اطلاعات بسیار متفاوت در طول فرآیند باشد، چه اتفاقی خواهد افتاد؛ قطعا در حالت عادی توسعه و افزودن این تغییرات در برنامه مذکور کار ساده ای نخواهد بود.

ولی هنگامی که یک نرم افزار مبتنی بر بستر مدیریت فرآیند های کسب و کار در یک بستر قابل توسعه پیاده سازی شود، حتی در زمان پیاده سازی با توجه به تغییر نیازمندی های کسب و کار به راحتی قابل تغییر و توسعه خواهد بود.

یک بستر نرم افزار کاربردی مبتنی بر مدیریت فرآیند های کسب و کار می تواند دارای مجموعه ای گسترده از اتصالات به دیگر فرآیندهای موجود، سامانه های در حال استفاده و سامانه مدیریت ارتباط با مشتری  تا ذخیره سازی داده ها و برنامه های جدول زمانی باشد.

ارائه این چنین ابزارها برای ایجاد نرم افزارهای کاربردی هم زحمت توسعه دهندگان را کمتر کرده و هم برای خود شرکت کارآمد تر خواهد بود.

نتیجه گیری:

برای کسب نتیجه مطلوب از مراحل توسعه ی نرم افزار، ضروری است که بهترین روش توسعه ی نرم افزار سفارشی انتخاب شود و هر سازمان باید زمانی مشخص و مکفی جهت تعریف هدف، برآورد بودجه، جمع آوری تیم و در نهایت انتخاب بهترین روش توسعه، صرف کند. عوامل اصلی تصمیم گیری برای انتخاب روش توسعه، ماهیت پروژه ها، ابعاد آنها و ساختار سازمانی که پروژه در آن توسعه می یابد، می باشد.

اما در شرایط کنونی کشور، گزارشات اذعان دارند که سه روش، توسعه ی چابک، توسعه ی براساس اسکرام، و توسعه  در بستر مدیریت فرآیند های کسب و کار از کارآمدترین و محبوب ترین روش ها هستند.

مشخص است که هر مدل توسعه، مزایا و معایب خود را دارد، بنابراین لازم است سازمان ها قبل از نهایی کردن روش، همه ی جوانب  روش های توسعه ی مختلف را دقیقاً بررسی کنند.